Watersalamanders

Mijn PhD behaalde ik bij het Instituut Biologie Leiden (IBL) en bij Naturalis. Ik maakte deel uit van een team wetenschappers dat gezamenlijk de evolutie van een vreemd salamandersyndroom onderzocht.

De kamsalamander (Triturus cristatus), die ook in Nederland voorkomt, is één van de negen watersalamandersoorten die te maken heeft met een vreemd, genetisch syndroom. Het syndroom zorgt er in de Triturus soorten voor dat de helft van de eieren nooit uitkomt! Het is eigenlijk een soort Russische roulette, met 50% kans op leven. Dit fenomeen is maar zelden ontdekt en beschreven in de natuur.

Het bij voorbaat al verliezen van de helft van de nakomelingen is evolutionair zeer nadelig. De verwachting is dan ook dat natuurlijke selectie ertoe zal leiden dat de nadelige mutaties die dit syndroom veroorzaken, snel uit de natuur verdwijnen - maar dat lijkt niet te gebeuren. Wetenschappers krabben zich dus al honderden jaren achter de oren: hoe kan zo'n gek syndroom ontstaan en stand houden? 

Tegenwoordig zijn er allerlei moderne technieken om DNA uit te lezen en te onderzoeken. Voor mijn promotieonderzoek speurde ik de mutaties (in dit geval zeer nadelige 'foutjes') op die het syndroom - al miljoenen jaren lang - veroorzaken in alle Triturus soorten. Door de eitjes die het wel redden te vergelijken met de eitjes die het niet redden, konden we achterhalen wat er aan de hand is. En door het DNA van deze soorten te vergelijken met DNA van hele andere salamandersoorten die niet zo'n vreemd syndroom hebben, kwamen we óók meer te weten over de evolutie ervan.

Deze studies leidden uiteindelijk ook tot de ontwikkeling van nieuwe methodes om de taxonomie, fylogeografie, en conservatiegenetica van salamanders in het algemeen te bestuderen.